Yunus balığı özellikleri ve hakkında bilgi

Dünyada pek az deniz canlısı yunus kadar çok seviliyor. Aslında yunuslar için deniz canlısı demek pek de doğru değil, zira tatlı su da yaşayan yunus türleri de var. Yunus kelimesi balinalar takımının alt takımı dişli balinalar içinde yer alan yunusgiller ailesindeki çok sayıda tür ile birlikte nehir yunuslarını da tanımlıyor. Yunuslar omurgalı hayvanlar ayrıca bizler her ne kadar “yunus balığı” desek de aslında yunuslar memeli hayvanlardır. Ve bu nedenle bilimsel olarak balık değil memeli sınıfına aittirler.

Yunus balıkları 10 milyon yıldır dünyadalar

Yapılan araştırmalar yunusgillerin 10 milyon yıl kadar önce ortaya çıktığını göstermiştir. Yani yunuslar dünyanın en eski hayvan türlerinden biridir. Ancak günümüzde 10 milyon yıl önce ortaya çıkan yunus türlerinin tamamı varlığını sürdürmüyor, ancak yeni yunus türleri var. Miyosen devrinde ortaya çıkan yunusgiller aynı zamanda balinalar takımının en kalabalık ailesidir. Dünyanın farklı bölgelerinde yaşayan yaklaşık olarak 34 kadar farklı yunus türü vardır ve bu türlerden bazıları Türkiye denizlerinde de görülür.

Bazı balina türleri aslında yunusgiller familyasına aittir.

Tüm dünya gibi ülkemizde de balina olarak adlandırılan ve tanınan bazı memeliler aslında balina değil yunustur. Ve yunusgiller familyasına üyedir. Diğer yunus türlerinde daha büyük oluşları ile dikkat çeken bu türler şunlardır;

• Katil balina,
• Cüce katil balina,
• Elektra balinası,
• Yalancı katil balina,
• Kısa yüzgeçli pilot balinası,
• Uzun yüzgeçli pilot balinası.

Bu 6 yunus türü ismi balina olsa da aslında yunusgiller familyasının üyeleridir. Ve yukarıda da belirttiğimiz gibi bu türleri diğer yunuslardan ayıran en önemli özellikleri boyutlarıdır.

Yunuslar akciğer solunumu yaparlar

Balık denilince akla yüzgeçler gelse de yazımızın başında da belirttiğimiz gibi yunuslar balık değil memeli canlılardır. Tüm diğer memeliler gibi ciğerleri ile solunum yaparlar. Yunusların en ilginç hatta mucizevi olarak niteleyebileceğimiz özelliklerinden biri suyun altında boğulmadan uyumayı başarabilmeleridir. Bunun sebebiyse her şeyden önce yunuslarda solumanın bizler gibi istemsiz olmamasıdır. Yani yunuslar bizlerin aksine istemsiz olarak değil isteyerek nefes alıp verirler. Yunuslar ne zaman nefes alıp vereceklerine kendileri karar verirler ve bu da bu güzel canlıların en ilginç özelliklerinden biridir. Yunuslar her nefes aldıklarında ciğer kapasitelerinin yüzde 90’ını doldurmayı başarırlar.

Dünyanın en zeki hayvanı yunus

Yunusları diğer hayvanlardan ayıran diğer bir özellikleriyse yüksek zekalarıdır. Yunuslar tüm hayvanlar arasında en zeki olanlardır ve bu aslında yunusların tüm yaşantılarını ve diğer canlılarla olan sosyal ilişkilerini de belirleyen bir özelliktir. Zira yunusların yüksek zekası hem kendi aralarında hem diğer hayvanlarla hem de insanlarla oldukça başarılı bir şekilde iletişim kurma becerisine sahip olmalarını da getirir.

Yunuslarda Üreme

Yunuslar memeli hayvanlar oldukları için doğum yoluyla ürerler. 50 milyon yıl önce yaşayan çift toynaklı bir kara hayvanından evirildikleri düşünülen yunuslar yavrularını doğurur ve emzirirler. Yavru yunuslar doğar doğmaz ilk iş olarak annelerini emmeye başlarlar. Ancak yunusların doğduklarında dudakları yoktur ve bu nedenle bizlerin düşündüğü gibi meme emmek yerine anne yunusun karnındaki yarıklara dokunur ve yavru her dokunuşunda çıkan süt ile beslenir. Bir yunus yavrusu her gün onlarca litre süt içerek beslenir ve bu sayede sadece gelişmez anne sütünden aldığı yoğun yağ sayesinde suyun altında beden ısısını dengelemeyi başarır. İnek sütünün %15’i yağdan oluşurken bu miktar yunus sütünde %50’dir ve bu nedenle yunus sütü son derece besleyicidir. Yunus yavrularının büyümesi ve annelerinden ayrılması çok uzun sürer. Yavrular anneleri ve sürü ile birlikte yaşarken yalnızca büyümezler, başta avlanmak üzere hayatta kalmak için gerek duydukları her şeyi de öğrenirler. Bazı yunusların ailelerinden asla ayrılmadığı ve hayatlarının sonuna kadar aynı aile ve sürü ile birlikte yaşadığı bilinir.

Yunusların işitme duyusu çok gelişmiştir

Yunuslar her ne kadar memeli olsalar da karada yaşayan memelilerden farklı olarak güneş ışığının olmadığı derinliklerde yaşadıkları için iletişim ve yön bulma konusunda muhteşem işitme duyularından yararlanırlar. Yunusların yön bulmak için kullandığı yöntem yankıdır. Yunusların yankı ile yön bulmalarını sağlayan bir sonar sistemidir ve ekolokasyon olarak adlandırılır. Bu sistem sayesinde yunuslar çıkarttıkları yüksek frekanslı seslerin nesnelere çarpıp geri dönmesi sayesinde sadece yönlerini bulmakla kalmazlar; cisimlerin ne kadar uzakta olduğunu, cisimlerin büyüklüklerini, hareketli mi yoksa durağan mı olduklarını, şekillerini anlamayı başarırlar. Yunuslar ekolokasyon sistemini avlanırken de kullanırlar ve bu sistem sayesinde son derece başarılı birer avcıdırlar.

Yunuslarda diğer memelilerin iki katı kadar kan vardır

Yunuslar memeli olmalarına karşın su yüzeyinde son derece az zaman geçirirler. Bu da bizlerin aklına “peki, yunuslar nasıl nefes alıyor?” sorusunu getirir doğal olarak. Bu sorunun cevabı yunusların vücudundaki kan miktarında gizlidir. Yunusların vücudundaki kan miktarı bizlerden ve diğer memeli canlılardan neredeyse iki kat daha fazladır. Bu harika canlıların vücutlarındaki kan miktarı ile orantılı olarak kanlarındaki alyuvar miktarı da fazladır ve bu da alyuvarların kandaki oksijeni taşıma yeteneğini çoğaltır. Ayrıca yunuslar yüzeye çıkıp aldıkları oksijeni hem kaslarında hem de kanlarında depolayabilirler. Bu arada ilginç olan yunusların akciğerlerinin diğer memelilerden daha büyük olmayışıdır. Yani sanılanın aksine yunuslar oksijeni ciğerlerinde değil kaslarında ve kanlarında depolarlar. Bunun yanı sıra yunusların bir özelliği de derine daldıklarında kan akışını mükemmel şekilde düzenleyebilmeleridir. Yunuslar derine dalarken kanlarının önemli organlar dışındaki organlara akışını durdurarak oksijeni çok daha idareli kullanırlar.

Türkiye’de yaşayan yunus türleri

Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi Türkiye’de 3 yunus türü yaşıyor; afalina, tırtak ve çizgili yunus. Denizlerimizde görülen yunus türlerine yakından bakalım.

Tırtak

Tırtak yunus balığı, bilimsel ismi ile Delphinus delphis Türkiye’nin tüm denizlerinde yaşayan bir yunus türüdür. Bayağı yunus olarak da bilinen bu yunusların en önemli özelliği yunusgiller familyasının en bilinen türü olmasıdır. Sırt kısımları kahverengi veya siyah olan tırtakların karınlarıysa beyazdır. Vücutlarının iki yanında açık sarı-gri bölgeler bulunur. Bu arada şunu da ekleyelim; tırtak aynı zamanda yunusgiller familyasının vücudunda en fazla renk olan üyesi olarak da bilinir.

Afalina

Afalina yunus denilince dünyanın dört bir yanında herkesin aklına gelen sevimli Flipper nedeni ile çok ünlü bir yunus türüdür. Ülkemizde de yaşayan afalinaların küt burunları bu güzel canlıların en karakteristik fiziksel özelliğidir. Afalinaların ağırlıkları 600 kiloya, boylarıysa 4 metreye ulaşabilir. Vücutları gri renklidir ancak karınları ve yan bölgeleri daha açık renkli olabilir.

Çizgili yunus

Çizgili yunus ya da bilimsel ismi ile Stenella coeruleoalba bütün dünya ile birlikte Türkiye’de de hem Akdeniz hem de egede yaşayan bir yunus türüdür. Afalinaya göre oldukça küçük bir tür olan çizgili yunusların boyları 2,7 metreye ağırlıklarıysa ancak 150 kiloya ulaşabilir. Bu yunus türünün en önemli özelliği çok başarılı bir sıçrayıcı olmasıdır. Çizgili yunuslar sudan tam 7 metre yukarıya sıçrayabilirler.

Kısacası yunuslar ülkemiz de dahil olmak üzere tüm dünyada yaygın şekilde yaşayan deniz memelileridir ve olağanüstü olarak tanımlanabilecek fiziksel özelliklerinin yanı sıra yüksek zekaları ile de çok özel canlılardır.